BLOG: Vernacular Stories

Sabod Nga Kwarta

Nagasakit duman ya ulo ni Ex-Kapitan ka ugtas! Indi sa rason nga nag-abot duman ya tingadlaw kag indi na sya ka sab-ug ka palay kag mais, kundi hay asta dukaron indi pa magarab kag matapas ang ana nga mga tanom nga pwede dun daad mapadalawat kag makasapin-sapin sa tiempo tig gulutom.

Natabuan man nga sa pihak nga bahin, tagtaganay duman ka 4P’s sa munisipyo kag tag-trienta mil para sa mga biktima ka bagyo Yolanda. Ano pa abi ya huna-hunaun ta. Tiba-tiba duman ang mga nakabaton ka grasya, kag syempre, pareho katung nagligad, nagbayad utang duman sanda, bakal ka mga kinahanglanon sa balay kag ang iban nga palahubog nakalag-ok duman ka manamit kag mainit-init nga lipid.

Pero samtang nagakalipay ya mga nagrasyahan, si Ex-Kapitan nagaugtas gali hay sya nawad-an ka mga manug-garab kag manugtapas. Paano abi hay waay duman it malihog ubra sa kampo hay tanan busog duman sa bubod nga ginwisik ka gobyerno.

Sang-una katung waay pa dyang 4P’s kag grasya ka bagyo, aga palang hitso don ya mga ulubrahon sa kampo. Indi mo don kinahanglan tawgon ya mga mamumugon hay aga pa, tanda don mismo mapalapit para matapos don ya ulubrahon. Pero dukaron, layo don sa patad ya naabot nga batasan ka iban. Nagatinamad don kung ang bulsa may dyan, pero kun hubas don gani, baw nagkalamurag-muragan.

Ginmato-mato dulang ni Ex-Kapitan, imaw ya ana nga asawa kag kabataan nga edukada, ang pagtapas ka mais kag paggarab ka anda nga palay. Samtang ya pamilya nya gapinamalhas ubra kag sa initan gasulay, baw ya mga gingrasyahan, sa balay lang gapahunay-hunay.

Pila man ka semana kag natapos man ya ulubrahon sa uma. Pagkatapos padalawat ka anda binakasan, si Ex-Kapitan ang pamilya dulang ya ginpasalamatan.

Asta nag-abot ya isa ka aga, may bata nagpanawag sa bintana.

“Kap! Kap!”

“Op! Maano ka?”

“Mahulam daad si Nanay bugas, Kap!”

Ay abaw! Si Ex-Kap man gali ang dalalaganan kung ubos don ya kwarta kag may kinahanglan.

***

Kun kwarta ya nagapabakas sa tawo, kwarta man ya rason para magtinamad ang mga tonto.

3:46 AM
0 Comments

Ang Sintermo sa Takasan

featured

Masami hambal sa komunidad, ya sentirmo kuno dugo sang napatay nga tawo nga nagtulo sa lupa kung diin nainitan kag naulan, kag ini kuno ang rason kung ngaa man naga-gwa ini kung nagatalithi. Para sa iban, ang itsura sini isa lamang ka daw nagasiga nga suga nga nagalupad-lupad sa kahawaan. Pero sa likod sang mga huring-huring kag nabal-an sang iban, isa ka istorya nga aton mabasahan nga kung diin kita maklarohan kung ano pa guid ang dapat naton nahibal-an sa sini nga makahaladlokan nga nilalang.

Ang istorya natabo sa isa ka malapad nga kalupaan sa malayo nga banwa diri sa Capiz. Wala sang nagapanag-iya sang kalupaan nga ini, kag ang mga mga malapit nga residente na mismo ang naghambal nga makahaladlok nga angkunon ang lupa para tamnan kay sila mismo wala man nakalikaw sa mga pagpabatyag sang mga tinuga nga nagapuyo diri. Amo pa, halin sang-una, hagunoy, kahoy kag hilamon lang ang makita mo sa lugar. Kag pagpalanindog sang balahibo kung mag-umpisa na nga huypon sang hangin ang kawayan nga nagadala sang makahaladlok nga tunog ang imo mabatyagan.

Pwede mo man maagyan ang misteryoso nga lugar nga ini, pero mag-andam ka lang sa mga elemento nga magapabatyag sa imo kung ikaw naga-isahanon lamang sa pagpanglakaton sa diri nga dalan. Madamo na nga mga istorya nga may naga-huni kuno diri nga kanding o tayho, dala ang pagpakita sang mga inas sang mga siki sini sa lutakan; may mga bagat kung diin gulpi lang may mahaboy sa imo sang bato nga indi mo man mahibal-an kung diin ini naghalin kag ang isa sa mga ginakahadlukan sang tanan ang nagatuhaw nga sintermo nga masugata sa imo sa takasan nga alagyan samtang ang langit nagapanalithi kag ginapalibutan sang kalinong ang palibot.

Isa sadto ka adlaw, tigsalalaug sang tablon. Gamit ang karbaw kag karusa, isa sa mga tigsumalaug lunsay isa ka bata. Bag-o maka-abot sa karsada ang tablon, dapat guid maagyan anay ang makahaladlukan nga takasan nga lalaktudan kag agwantahun ang makahaladlok nga kalinung sini.

Udtong adlaw. Sa kada agi sang bata sakay sa iya karbaw sa takasan, agagangis lang guid nga nagahuni ang iya mabatian. Pero kadungan sang paghuni sini ang pagtindog man sang mga bahahibo niya, nagapaambit kung ano guid kariit didto. Bal-an man niya nga mariit didto pero asta lang ini sa iya huna-huna kag ginapunggan nya lang ang kaugalingon nga magdalagan kag magkahadlok paagi sa pagpanihol. Pero kung indi na niya mapunggan ang kahadlok, ginapapisikan lang niya sang pisi ang karbaw para magdalagan na ini sang madasig.

Nahapunan ang bata sa iya ubra, pero wala pa guid naubos ang saraugon niya. Ginabulubanta mga ala y sais pa niya mahitso ang mga nabilin. Asta sang nagpaidalum na ang adlaw sa kabukiran, sang ginkarga na niya ang katapusan nga salaugon, nagpanalithi. Pero imbes nga nag-untat sa pag-ubra, nagpadayun pa sya sa pagkarga para dalayon na nga matapos ini.

Ang pagpanalithi isa ka timaan sang paggwa sang sintermo. Sang nagapanaw na ang karbaw samtang ang bata nagasakay sa likod sini, wala man sa guihapon naga-untat ang pagtulutalithi. Sang nag-agi na sila sa mariit nga takasan, makahaladlukan nga kalinong ang nagpahadlok sa iya. Wisik lang sang ulan ang iya mabatian samtang ang iya naman nga balahibo nagpalanindog. Masako man ang iya balikid sa likod sang gulpi lang nga nagpisik ang karbaw kag nagdalagan.

Sa pagpisik sang karbaw, nahulog ang bata sa takasan. Nagtupa guid sya sa lutakan kag nabayaan na sya sang sapat. Ginkulbaan sya, nag-amat-amat bangon, hasta sang ginkibot sya sang nag-gwa nga bagul sa iya atubang. Mga lima ka lak-ang ang distansya sang bagul sa iya. Nagalutaw ini sa hangin samtang nagakalayo sang kolor asul. Nagangirit ini. Haluson pa nga daw indi makaginhawa ang bata kag daw malipong sya sa nakita. Naghana sya nga madalagan pero daw naunahan kulba ang iya mga tuhod rason kun ngaa man nagpalamuypoy ini.

Naga-amat-amat palapit sa bata ang bagul. Hasta nga nadumduman niya ang hambal sang mga kamal-aman nga ang kagimkim lang ang makapatay sa sintermo. Nakatikang sya bisan paano. Ginbuol nya ang kagimkim nga mga tatlo lang ka tikang halin sa iya kilid. Pero samtang nagapalapit sya sa kagimkim nagasunod man ang bagul sa iya sang amat-amat.

Ginbuol niya ang kagimkim kag dayun ginpaspas makapila ka beses sa bagul. Waay nya ini naigo. Nagdalagan sya. Pero, naglagas man sa guihapon ang bagul sa iya — nagangirit kag handa sya nga gus-abon kag sunugon. Nakita guid niya nga nagbaskog ang kalayo sini bangud kay masako man ang iya balikid.

Isa nalang ka dupa ang distansya sang bagul sa iya, asta nga sa sagad niya ka balikid nakadasma sya kay nakasandad sa isa ka muhon. Naghaplak sya sa lupa kag sa pagbalikid niya, wala sya kamaan kung ano ang iya buhaton hasta sang nagdabok pa guid ang kalayo sang bagul. Wala na sya sang nahimo kundi nagsinggit nalang sang “tabang”.

Nagpiyong sya. Nagdulom. Hasta nalikup ang palibot sang kaitom. Nadula ang sintermo.

Pag-uli niya sa balay, gin-istorya niya sa Lolo niya ang natabo. Mayad nalang kuno nakagwa sya sa lupa nga ginapanag-iyahan sang ato nga sintermo bag-o paman sya dayunan nga nadula kag nasunog sini.

3:18 AM
0 Comments

Ang Sweldo ni Sir Burnok

featured

Biernes duman nga adlaw. Makita mo naman si Sir Burnok nga naga pungko sa higad ka karsada samtang nagahulat ka tawo nga mabakal ka ana nga tatlo ka bilog nga manok. Halin pa tana sa malayo nga barangay kag Dumarao kag nagpanaug pa sa banwa para magbaligya lang ka ana tatlo ka bilog nga manok. Daw kada Biernes, indi guid magpaulihi si Sir sa baligyaanay manok sa tinda.

Duro guid ang nagapamangkot kun insa man gapinamaligya tana si Sir Burnok ka manok nga insakto man gani ang sweldo ka maestro—masustineran man ang pang-adlaw-adlaw na nga kinahanglanon sa panimalay.

Tigpiligado dun sa bukid. Hambal gani ka mga taga-tuya, ang mga maestro kag maestra lang ka dya ang indi ka batyag ka kapigaduhon hay nagasweldo tanda pagkatapos ka bulan. Parihus sa pagpin-ot ka kabuhi ka mga taga-bukid, nagsunod man sa kapigaduhon si Sir. Ambot, ah, maestro man sya gani. Hambal gani ka iban, diin tana dya bala gakadto ana nga kwarta hay pinamaligya man tana gihapon ka manok kada biernes ang ana ubra para masustineran ang pang-adlaw-adlaw na nga kinahanglanon.

Nagpamigado lang si Sir Burnok halin tung ginbag-o dun ka DepEd ang sistema kun paano bul-on ang sweldo ka mga public school teachers. Kun sang-una kinahanglan mo pa mag-adto sa division office para lang mabuol imo sweldo, dukaron tana de ATM don. Pindot-pindot ka dulang sa ATM, gwa don dayun ang sweldo. Baw! Bangud sa generation gap, daw waay guid ka sabay si Sir sa bag-o nga sistema ka DepEd pag-abot sa bul-anay sweldo. Daw medyo indi gani si Sir kamaan mag-gamit ka cellphone, paano pa ayhan kung mag-withdraw don tana sa ATM.

Pulo na ka bulan halin katung gin-implementar ka DepEd ang sistema sa swelduhanay. Kung ya mga co-teachers tana ni Sir may mga grocery itemsdon nga bitbit kada katapusan bulan halin sa city, si Sir tana halin sa tinda ka Dumarao nagpinamaligya ka ana nga manok nga lapit dulang maubos. Ulihi dun tana nabal-an ka tanan ya rason ka kapigaduhon ni Sir Burnok.

Sa likod ka nabal-an ka tanan nga basi ginapang-bisyo tana ni Sir ya ana nga sweldo hay pati tana mga manok na dalasa tana pamaligya don kada Biernes, ulihi don tana naman-an nga nahadlok lang gali tana si Sir nga mag-withdraw ka ana nga sweldo hay natalawan tana magpindot sa ATM. Indi tana kuno kamaan maggamit ka ATM. Nano man tana si Sir, nahadlok tana mahuy-an kaysa sa magutuman.

Hamak mo, pulo ka don tana ka bulan nga waay ni Sir kabuol ka ana nga sweldo sa ATM. Hay karun, nag-abot ya tingadlaw.Ubos duman ya manok na kag waay dun sa it inugbaligya. Ubos duman palay na. Nagsunod man ya bulsa na sa paghubas ka bubon. Bisan balinghoy dulang nga pamahawun, waay don guid it kalalihon. Mantinir dulang si Sir ka abalong nga ginluy-ahan kada aga. Ang lain paguid, pati ya ginatubuan ka abalong nga lupa, gaamat-amat duman ka litik bangud sa tingadlaw.

Kun waay pa tana nagutuman si Sir, waay guid tana kamarasmas nga naunahan lang sa gali ka kahadlok na magkapot sa ATM. Hay karun, may dapat sya nga pilian. Mapatay sa nga nagutuman o mahuy-an.

Pagka-aga, nagsakay si Sir sa Ceres (bus) pakadto sa city . Nagkadto sya sa Landbank sa Passi. Una, gaduha-duha pa si Sir, eh. Kita na palang ya ATM booth, daw mataririt dun sa pabalik. Hay tuya duman sa, pawala lang si Sir nga indi sa kamaan maggamit ATM samtang gapalapit sa ATM booth. Bisan gakudog, gin-insert na ya cash card kag ginsunod malang ya instruction, waay man sa nahuy-an.

Hay daw mga pulo man ka bulan nga waay nakasweldo si Sir, baw nagtiriripo ana sweldo sa cash card kag naka-withdraw tana sya sulusobra sa syen mil (P100,000.00), eh. Tiba-tiba tana si Sir lagaw sa Gaisano.

Pauli si Sir sa Dumarao bitbit syen mil. Ginkapital ni Sir sa negosyo ang kwarta. Kag kung katuya manugbaligya lang sya manok sa biernesan, dukaron tana dun ang nagapangkumpra kag nagakadlaw dulang kung madumduman kung diin ang tanan nag-umpisa.

3:00 AM
0 Comments

Pages

Sabod Nga Kwarta

Ang Sintermo sa Takasan

Ang Sweldo ni Sir Burnok

GOOD NEWS

Total Pageviews

Author

Wattpad

Labels

Tweets