Ang Sintermo sa Takasan
3:18 AM
Masami
hambal sa komunidad, ya sentirmo kuno dugo sang napatay nga tawo nga nagtulo sa
lupa kung diin nainitan kag naulan, kag ini kuno ang rason kung ngaa man
naga-gwa ini kung nagatalithi. Para sa iban, ang itsura sini isa lamang ka daw
nagasiga nga suga nga nagalupad-lupad sa kahawaan. Pero sa likod sang mga
huring-huring kag nabal-an sang iban, isa ka istorya nga aton mabasahan nga
kung diin kita maklarohan kung ano pa guid ang dapat naton nahibal-an sa sini
nga makahaladlokan nga nilalang.
Ang
istorya natabo sa isa ka malapad nga kalupaan sa malayo nga banwa diri sa
Capiz. Wala sang nagapanag-iya sang kalupaan nga ini, kag ang mga mga malapit nga
residente na mismo ang naghambal nga makahaladlok nga angkunon ang lupa para
tamnan kay sila mismo wala man nakalikaw sa mga pagpabatyag sang mga tinuga nga
nagapuyo diri. Amo pa, halin sang-una, hagunoy, kahoy kag hilamon lang ang
makita mo sa lugar. Kag pagpalanindog sang balahibo kung mag-umpisa na nga
huypon sang hangin ang kawayan nga nagadala sang makahaladlok nga tunog ang imo
mabatyagan.
Pwede
mo man maagyan ang misteryoso nga lugar nga ini, pero mag-andam ka lang sa mga
elemento nga magapabatyag sa imo kung ikaw naga-isahanon lamang sa pagpanglakaton
sa diri nga dalan. Madamo na nga mga istorya nga may naga-huni kuno diri nga
kanding o tayho, dala ang pagpakita sang mga inas sang mga siki sini sa lutakan;
may mga bagat kung diin gulpi lang may mahaboy sa imo sang bato nga indi mo man
mahibal-an kung diin ini naghalin kag ang isa sa mga ginakahadlukan sang tanan
ang nagatuhaw nga sintermo nga masugata sa imo sa takasan nga alagyan samtang
ang langit nagapanalithi kag ginapalibutan sang kalinong ang palibot.
Isa
sadto ka adlaw, tigsalalaug sang tablon. Gamit ang karbaw kag karusa, isa sa
mga tigsumalaug lunsay isa ka bata. Bag-o maka-abot sa karsada ang tablon,
dapat guid maagyan anay ang makahaladlukan nga takasan nga lalaktudan kag
agwantahun ang makahaladlok nga kalinung sini.
Udtong
adlaw. Sa kada agi sang bata sakay sa iya karbaw sa takasan, agagangis lang
guid nga nagahuni ang iya mabatian. Pero kadungan sang paghuni sini ang
pagtindog man sang mga bahahibo niya, nagapaambit kung ano guid kariit didto. Bal-an
man niya nga mariit didto pero asta lang ini sa iya huna-huna kag ginapunggan nya
lang ang kaugalingon nga magdalagan kag magkahadlok paagi sa pagpanihol. Pero kung
indi na niya mapunggan ang kahadlok, ginapapisikan lang niya sang pisi ang karbaw
para magdalagan na ini sang madasig.
Nahapunan
ang bata sa iya ubra, pero wala pa guid naubos ang saraugon niya. Ginabulubanta
mga ala y sais pa niya mahitso ang mga nabilin. Asta sang nagpaidalum na ang adlaw
sa kabukiran, sang ginkarga na niya ang katapusan nga salaugon, nagpanalithi.
Pero imbes nga nag-untat sa pag-ubra, nagpadayun pa sya sa pagkarga para dalayon
na nga matapos ini.
Ang
pagpanalithi isa ka timaan sang paggwa sang sintermo. Sang nagapanaw na ang
karbaw samtang ang bata nagasakay sa likod sini, wala man sa guihapon naga-untat
ang pagtulutalithi. Sang nag-agi na sila sa mariit nga takasan, makahaladlukan
nga kalinong ang nagpahadlok sa iya. Wisik lang sang ulan ang iya mabatian samtang
ang iya naman nga balahibo nagpalanindog. Masako man ang iya balikid sa likod sang
gulpi lang nga nagpisik ang karbaw kag nagdalagan.
Sa
pagpisik sang karbaw, nahulog ang bata sa takasan. Nagtupa guid sya sa lutakan kag
nabayaan na sya sang sapat. Ginkulbaan sya, nag-amat-amat bangon, hasta sang ginkibot
sya sang nag-gwa nga bagul sa iya atubang. Mga lima ka lak-ang ang distansya sang
bagul sa iya. Nagalutaw ini sa hangin samtang nagakalayo sang kolor asul.
Nagangirit ini. Haluson pa nga daw indi makaginhawa ang bata kag daw malipong sya
sa nakita. Naghana sya nga madalagan pero daw naunahan kulba ang iya mga tuhod rason
kun ngaa man nagpalamuypoy ini.
Naga-amat-amat
palapit sa bata ang bagul. Hasta nga nadumduman niya ang hambal sang mga
kamal-aman nga ang kagimkim lang ang makapatay sa sintermo. Nakatikang sya
bisan paano. Ginbuol nya ang kagimkim nga mga tatlo lang ka tikang halin sa iya
kilid. Pero samtang nagapalapit sya sa kagimkim nagasunod man ang bagul sa iya sang
amat-amat.
Ginbuol
niya ang kagimkim kag dayun ginpaspas makapila ka beses sa bagul. Waay nya ini
naigo. Nagdalagan sya. Pero, naglagas man sa guihapon ang bagul sa iya — nagangirit
kag handa sya nga gus-abon kag sunugon. Nakita guid niya nga nagbaskog ang
kalayo sini bangud kay masako man ang iya balikid.
Isa
nalang ka dupa ang distansya sang bagul sa iya, asta nga sa sagad niya ka
balikid nakadasma sya kay nakasandad sa isa ka muhon. Naghaplak sya sa lupa kag
sa pagbalikid niya, wala sya kamaan kung ano ang iya buhaton hasta sang
nagdabok pa guid ang kalayo sang bagul. Wala na sya sang nahimo kundi nagsinggit
nalang sang “tabang”.
Nagpiyong
sya. Nagdulom. Hasta nalikup ang palibot sang kaitom. Nadula ang sintermo.
Pag-uli
niya sa balay, gin-istorya niya sa Lolo niya ang natabo. Mayad nalang kuno
nakagwa sya sa lupa nga ginapanag-iyahan sang ato nga sintermo bag-o paman sya
dayunan nga nadula kag nasunog sini.
0 comments